مروری بر مدلهای اندازهگیری مدیریت سود: اقالم تعهدی اختیاری و درآمد اختیاری

Transcript

1 فصلنامه علمي پژوهشي دانش حسابداري و حسابرسي مديريت سال چهارم / شماره 6/ زمستان 693 مروری بر مدلهای اندازهگیری مدیریت سود: اقالم تعهدی اختیاری و درآمد اختیاری الهکرم صالحی استادیار دانشگاه آزاد واحد مسجدسلیمان a_k_salehi@yahoo.com برزو صالحی دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد مرکز بین المللی خلیج فارس borzoo355@yahoo.com تاریخ دریافت: 39/05/ تاریخ پذیرش: 39/00/0 چكيده مدیریت سود از جمله موضوعات تخصصی حسابداری است که بطور خاص بیش از 05 سال در کانون تحقیقات حسابداری قرار گرفته است. بر اساس تحقیقات تجربی انجام شده تا کنون از مدیریت سود به تعابیر مختلف تفسیر شده است. همه این تفاسیر ریشه در تئوری اثباتی حسابداری و آزادی عمل حسابداران برای انتخاب روشهای مختلف حسابداری دارد. بیشتر تحقیقات انجام شده در حوزه مدیریت سود از مدلهای اقالم تعهدی اختیاری برای کشف و اندازهگیری مدیریت سود استفاده کردهاند لیکن اخیرا مدلهای جدیدتری به عنوان مدلهای درآمد اختیاری نیز مورد توجه پژوهشگران مالی قرار گرفته است. هدف این مقاله بررسی انواع مدلهای اندازهگیری مدیریت سود می باشد. ابتدا به تاریخچه تحقیقات حسابداری مربوط به مدیریت سود می پردازیم و سپس به تعاریف و مدلهای مختلف اندازهگیری مدیریت سود پرداخته خواهد شد. واژههاي کليدي: مدیریت سود اقالم تعهدی اختیاری درآمد اختیاری. 30

2 فصلنامه علمي پژوهشي دانش حسابداري و حسابرسي مديريت انجمن حسابداري مديريت ايران - مقدمه سود محصول سیستم اطالعاتی حسابداری است کهه همهه ذینفعان یک واحد اقتصادی اعم از سهامداران سرمایهگهذاران اعتباردهندگان فروشندگان و تامین کنندگان مواد اولیه دولت و مدیریت به نوعی به آن اهمیت میدهند و بیش از ههر معیهار دیگری به آن اتکا میکنند. بنابراین میتهوان گفهت کهه مقولهه سود از مهمتهرین معیارههای انهدازهگیهری و ارزیهابی عملکهرد شرکت و مدیران است و ارزش آفرینی و تداوم فعالیت هر واحد اقتصادی تا حدود بسیار زیادی به سودآوری آن وابسهته اسهت. تا کنون تحقیقات زیادی در مهورد مهدیریت سهود انجهام شهده اسهت (Jones,99, Dechow e al. 995, Kasznik, 999, Dechow e al., 003,Ronen and Yaari, 008, Subben, 0 00) بویژه پس از رسواییهای مالی در شرکتهای انهرون و 9 ورلدکام و... که منجر بهه تصهویق قهانون سهاربینز- اکسهلی گردید توجه تحقیقات به این موضوع بیشتر شده است. کهانون توجه تحقیقات مدیریت سود را می توان به چهار دوره تقسهیم نمود)صالحی 0930(: الف- دهه در دهه 4 فرضیه ثبات رفتاری پژوهشگران موضوع مدیریت سود را در چارچوب فرضیه ثبات رفتاری مورد بررسی قرار داده بودند (Ijiri, e al., 966, Ball and Brown, 968, Beaver,.968) این فرضیه بیان میکند که سرمایهگذاران تنها بر اطالعات صورتهای مالی شرکتها توجه میکنند و توجهی ندارند که این اطالعات از کجا ناشی شده است. به عبارت دیگر سرمایهگذاران تصمیمات خود را تنها بر اساس مقادیر گزارش شده در صورتهای مالی اتخاذ مینمایند و توجهی به این موضوع ندارند که انگیزه مدیران شرکتها در انتشار اطالعات صورتهای مالی چیست. به بیانی دیگر این فرضیه میگوید که رابطه بین قیمت سهام و سود حسابداری تنها یک رابطه مکانیکی و از روی عادت است و این موضوع میتواند سرمایه- گذاران را به واسطه انتخاب رویههها و روشههای حسابهداری گمراه نماید. بر اساس فرضیه ثبات رفتاری سرمایهگذاران برای دستیابی و پردازش اطالعات مشابه هم عمل میکنند. این موضوع یکی از انتقادات وارده بر این فرضیه میباشد. ب- دهه فرضیه کارآمد فرضیه بازار کارآمد که در دهه 0395 به پارادایم تحقیقاتی مهمیدر تحقیقات حسابداری تبدیل شد (Fama,,970 Fama and MacBeh. 973) عنوان میکند که قیمتهای بازار همه اطالعات موجود را در قیمتهای اوراق بهادار ضبط و منعکس مینماید. بر اساس این فرضیه تغییر در خط مشیهای حسابداری و حساب آرایی نمیتواند بازار را گمراه کند. به عبارت دیگر دسترسی به اطالعات برای یک سرمایهگذار منافع بیشتری را برای او ایجاد نمیکند. زیرا این اطالعات قبال در قیمتهای بازار انعکاس یافته است. اما یکی از انتقادات وارده بر فرضیه بازار کارآمد آن است که این فرضیه نمیتواند توضیح دهد که چرا شرکتها خط مشی حسابداری خود را تغییر می- دهند و چرا حساب آرایی میکنند. ج- اواخر دهه تئوری اثباتی حسابداری در پاسخ به انتقادات وارده بر تحقیقات فرضیه ثبات رفتاری 9 و فرضیه بازار کارآمد واتس و زیمرمن )039( تئوری اثباتی حسابداری را برای توضیح انگیزه تغییر در خط مشی حسابداری و حساب آرایی تدوین نمودند. این تئوری انگیزههای مدیران شرکتها را برای دستکاری و مدیریت سود ارائه می- نماید. این تئوری فرضیههای قبلی را نقض نمیکند بلکه به جای آن بر انگیزههای مدیران برای بکارگیری رویههای مختلف حسابداری تمرکز دارد. تئوری اثباتی حسابداری برای توضیح این که چرا مدیران یک واحد تجاری با یک رویه حسابداری مخالف است و یا از آن حمایت میکند سه فرضیه معرفی مینماید. این فرضیهها عبارتند از فرضیه پاداش مدیریت فرضیه بدهی و فرضیه هزینههای سیاسی. د- دهه 0335 مدل اقالم تعهدی جونز با وجودی که تحقیقات مختلفی در دهه 035 پیرامون اقالم تعهدی توسط محققین مالی انجام شده بود (Ronen and Sadan, 98, Healy, 985, Dengelo, 986, Dechow and Sloan, 99) در سال 0330 اما مدل اقالم تعهدی اختیاری که بوسیله جونز ارائه شد به عنوان شاخصی اولیه برای اندازهگیری مدیریت سود تعیین گردید و این مدل باعث گردید تا افق مطالعاتی گسترده ای در زمینه کشف مدیریت سود بوجود آید و طی دو دهه اخیر با تحقیقات زیادی که در بازار سرمایه کشورهای مختلف صورت گرفت مدلهای جدید دیگری بر مبنای این مدل برای کشف گردید. مدیریت سود ارائه لذا در این پژوهش با هدف شناسایی انواع مدلها مقایسه آنها و انتخاب مدل مناسق مد نظر قرار گرفته است. - مبانی نظري و مروري بر پيشينه پژوهش تعاريف مديريت سود در تحقیقات تجربی انجام شده تعاریف گوناگونی از مدیریت سود شده است و در این خصوص اجماعی بین محققین وجود ندارد. رونن و یاری )55( مدیریت سود را مجموعه ای از تصمیمات مدیریتی قلمداد میکنند که به منظور حداکثر کردن ارزش سود برخی از حقایق کوتاهمدتی که برای مدیریت شناخته شدهاند را گزارش نمیکند. بنظر آنان سال چهارم / شماره شانزدهم/ زمستان

3 مروري بر مدلهاي اندازهگیري مديريت سود: اقالم تعهدي اختیاري و درآمد اختیاري / الهکرم صالحي و برزو صالحي مدیریت سود میتواند سودمند )که ارزش های بلندمدت را -3- مدل جونز )99( منعکس می کند( مضر)که ارزشهای کوتاهمدت و بلندمدت را 3 کتمان میکند( و بی طرفانه )که عملکرد واقعی کوتاهمدت را آشکار میسازد( باشد( 008, Yaari (Ronen and. نماید: اسکات )553( مدیریت سود را بدین صورت تعریف می-»مدیریت سود عبارت است از انتخاب رویههای حسابداری توسط مدیر تا این که به واسطه این انتخاب به اهداف خاصی نایل آید.«در تعریف فوق انتخاب رویههای حسابداری یک مفهوم گسترده است که اوال شامل انتخاب روشهای حسابداری مانند انتخاب روش استهالک مستقیم در مقابل روش نزولی و یا انتخاب روش شناخت درآمد و ثانیا 05 شامل اقالم تعهدی اختیاری است. اقالم تعهدی اختیاری نظیر ذخیره هزینههای تعلق گرفته و پرداخت نشده ذخیره هزینههای تضمین کاال ذخیره کاهش ارزش موجودی کاال ذخیره تجدید سازمان و زمانبندی برای استهالک و یا حذف داراییها میباشد. بنابراین انتخاب روشهای حسابداری و تغییر در اقالم تعههدی دو مکهانیزم مهؤثر بهرای مدیریت سود میشناسد.(Sco, 009) مدلهاي اندازهگيري مديريت سود برای کشف و اندازهگیری مدیریت سود تا کنون تحقیقات زیادی انجام شده و در این رابطه مدلهای مختلفی نیز توسط محققین گوناگون ارائه گردید که به طور کلی به دو دسته طبقه بندی می شوند. مدلهای اقالم تعهدی اختیاری که مبتنی بر مدل جونز می باشند و مدلهای درآمدی اختیاری که اخیرا مورد توجه پژوهشگران مالی قرار گرفته است. در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت. 3- مدلهاي اقالم تعهدي اختياري قبل از جونز برخی از محققین مالی دیگر مانند رونن و سادن )030( هیلی )030( دی آنجلو )039( و دیچو و اسلوان )0330( در باره اقالم تعهدی مطالعاتی انجام دادند. مهمترین ویژگی این مطالعات بوجود آوردن یک هسته مرکزی برای مطالعات مربوط به اقالم تعهدی است که منجر به ایجاد فرصتهای مطالعاتی بعدی برای تحقیقات معاصر و آتی در این خصوص گردید. این مطالعات زمینه ایجاد مدل جونز و گسترش سایر مدلهای اقالم تعهدی مبتنی بر مدل جونز را فراهم نمود. ابتدا به مدل جونز پرداخته می شود و پس آن به مدلهای بعدی که در واقع مدلهای تکامل یافته جونز می باشند اشاره خواهد شد. مدل جونز یکی از مدلهای پایه ای تحقیقات مربوط به کشف مدیریت سود مبتنی بر اقالم تعهدی اختیاری است که در سال 0330 ارائه گردید. جونز و سایر محققین دهه 035 معتقدند که مدیران بواسطه اختیاراتی که در مورد اقالم تعهدی دارند می توانند سود را دستکاری و مدیریت کنند. بنابراین اقالم تعهدی اختیاری به عنوان شاخصی برای تعیین و کشف مدیریت سود در واحدهای تجاری مورد استفاده قرار می گیرد. اصلی مدل فرض از تابعی تعهدی اقالم که است این جونز فعالیت تجاری واقعی شرکتها می باشد و معیار فعالیت تجاری هر شرکت از طریق فروش آن شرکت تعیین میشود. جونز تفاوت سود و وجوه نقد حاصل از عملیات را به عنوان اقالم تعهدی شناسایی کرده است. اقالم تعهدی شامل اقالم تعهدی اختیاری و غیراختیاری میباشند. اقالم تعهدی 00 غیراختیاری (ND) اقالمیهستند که تغییر آنها در اختیار و کنترل مدیر نمیباشد و به فعالیت واحد تجاری شرایط محیطی و مقررات حاکم بر واحد تجاری وابسته است. اما اقالم 0 تعهدی اختیاری (D) که از آن به عنوان شاخص اندازهگیری مدیریت سود استفاده میکنند اقالمی هستند که مدیریت بر آنها کنترل دارد و میتواند آنها را دستکاری)تسریع یا تاخیر در شناسایی و یا حذف آنها( کند. جونز در مدل خود فرض نمود که اقالم تعهدی غیراختیاری در طول زمان ثابت هستند و درآمد فروش تماما غیراختیاری است. بنابراین برای محاسبه اقالم تعهدی اختیاری کافی است که از مجموع اقالم تعهدی اقالم تعهدی غیراختیاری کسر گردد. لذا در این مدل در اولین قدم ارتباط مجموع اقالم تعهدی برای یک دوره زمانی مشخص که به دوره 09 رویداد معروف است با متغیرهای فروش و اموال ماشین آالت و تجهیزات به شرح زیر برآورد میگردد: T ( REV ) ( PPE ) 3( ) )0( که در آن: - :T جمع اقالم تعهدی )سود خالص قبل از اقالم غیر مترقبه منهای جریانهای نقدی عملیاتی( شرکت i در سال روش دیگر محاسبه جمع اقالم تعهدی عبارت است از: :T هزینه استهالک )حصه جاری بدهی های بلندمدت بدهی های جاری(- )وجوه نقد- دارایی های جاری( - : جمع دارایی های شرکت i در سال - سال چهارم / شماره شانزدهم/ زمستان

4 فصلنامه علمي پژوهشي دانش حسابداري و حسابرسي مديريت انجمن حسابداري مديريت ايران : REV تغییرات درامد فروش شرکت i در سال نسبت به سال - : PPE مبلغ ناخالص اموال ماشین آالت و تجهیزات شرکتi در سال 04 برای کاهش ناهمسانی واریانس همه متغیرها بر جمع داراییهای اول دوره تقسیم میشوند. پس از تخمین پارامترهای مدل باال از طریق مدلهای سری زمانی یا مقطعی اقالم تعهدی غیراختیاری 00 برآورد "حساب می شود: (ND) )( به شرح زیر برای "دوره ND / = T / = α [/ ] + α [ΔREV / ] +α 3 [PPE / ] + ε i در مرحله آخر اقالم تعهدی اختیاری حساب می شود. (D) )9( به شرح زیر T D ND --3 مدل جونز سوئينی 99( است. 09 تعديل شده )ديچو اسلوان و مدل جونز تعدیل شده شکل گسترش یافته مدل جونز 09 این مدل توسط دیچو اسلوان و سوئینی )0330( ارائه گردید. همانطور که قبال گفته شده در مدل جونز فرض می- شود که درآمد فروش تماما جزو اقالم تعهدی غیراختیاری است. این در حالی است که مدیران میتوانند با اتخاذ سیاست- های اعتباری فروش نسیه را افزایش و در نتیجه سود را افزایش دهند. برای رفع این مشکل دیچو و همکاران )0330( با کسر نمودن متغیر تغییرات در حسابهای دریافتنی از تغییرات درآمد فروش مدل تعدیل شدهای از مهدل جونههز را برای اندازهگیری مدیریت سود پیشنهاد دادند. بنابراین اقالم تعهدی غیراختیاری )ND( در مدل پیشنهادی آنها برای در دوره رویداد i شرکت PPE ) i( )4( ) به شکل زیر محاسبه میشود : ND REV REC 0i( ) i( : تغییرات حسابها و اسناد دریافتنی شرکت i - REC سال نسبت به سال در با این وجود مدل جونز تعدیل شده دارای تناقضاتی نیز می باشد زیرا اقالم تعهدی غیراختیاری در هر دو دوره )برآورد و رویداد( به صورت متفاوت بکار برده میشود. هنگامی که بین فروشهای نسیه مدیریت شده با برآورد اقالم تعهدی غیراختیاری در دوره رویداد اختالفی وجود داشته باشد میتوان با انجام آزمون های مقطعی در مورد فروشهای نقدی هر دو دوره این اختالف را مشخص نمود. همچنین با استفاده از فروشهای نقدی میتوان از بروز مسایل مشابهی که بدلیل وجود حسابهای دریافتنی در هر دو موضوع )یعنی درآمدفروش و مجموع اقالم تعهدی ) بوجود می آید جلوگیری نمود. برای درک رفتار متفاوت حسابهای دریافتنی دو مثال ساده را ارائه می کنیم : در مثال اول فرض کنید که همه فروشها در پایان سال بوقوع پیوسته و هزینههای شرکت به استثنای هزینه مطالبات مشکوک الوصول ثابت میباشند )بنابراین تغییر در هزینهها برابر صفر است(. هنگامیکه شرکت مدیریت سود انجام نمیدهد سیاست فروش نسیه آن اجازه میدهد که مشتریان تا %5 مبلغ فروش نسیه را در دوره مالی بعد بپردازند. هزینه مطالبات مشکوک الوصول دقیقا معادل %05 کل فروشهای نسیه برآورد میگردد. یعنی هر یک دالر فروش نسیه درآمد را تا 35 سنت و اقالم تعهدی را تا 0 سنت افزایش میدهد. بنابراین مانده خالص حسابهای دریافتنی پس از احتساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول برابر %0 فروش است]) %5)%055-%05 [. ما فرض میکنیم که حسابهای مشکوک الوصول در دوره بعد حذف میشوند. قدرت تخمین اقهالم تعهدی بوسیله مدل جونز معادل %0 مهیباشد یعنهی ˆ i = %0 اینک مثال دوم را در نظر بگیرید که به دو حالت می باشد. در حالت اول شرکت جهت مدیریت سود اجازه میدهد که همه مشتریان %055 محصوالت را بطور نسیه خریداری کنند. در نتیجه فروش 45 دالر افزایش مییابد یعنی از 055 دالر به 045 دالر )در یک چرخه عادی تجاری فروش در هرسال 05 دالر افزایش مییابد(. در حالت دوم دوباره فروش تا 045 دالر افزایش مییابد اما در این حالت افزایش فروش بخاطر قرار گرفتن صنعت در دوره رونق رخ داده است و شرکت با حذف هزینههای مطالبات مشکوک الوصول سود خود را افزایش داده است. جدول شماره 0 اقالم تعهدی اختیاری( D ) ناشی از مدلهای جونز و جونز تعدیل شده را به صورت خالصه نشان میدهد. در دو مثال ذکر شده چگونگی مدیریت سود به روشنی برای هر دو مدل نشان داده شده است. مدل جونز دستکاری در هزینههای مطالبات مشکوک الوصول را بدرستی بیان میکند اما وقتی فروشها دستکاری شوند سود مدیریت شده را کمتر سال چهارم / شماره شانزدهم/ زمستان

5 مروري بر مدلهاي اندازهگیري مديريت سود: اقالم تعهدي اختیاري و درآمد اختیاري / الهکرم صالحي و برزو صالحي برآورد میکند. مدل جونز تعدیل شده میزان مدیریت سود را در هر دو مثال بیشتر برآورد میکند. این مثال ها نشان میدهد که مدل جونز تعدیل شده در مقایسه با مدل جونز نسبت به خطای نوع دوم دارای حساسیت کمتری است.(Ronen and Yaari, 008) جدول شماره : مقايسه اقالم تعهدي اختياري( D ) ناشی از مدلهاي جونز و جونز تعديل شده 0( اقالم تعهدی گزارش شده در دوره رویداد ( اقالم تعهدی غیراختیاری در دوره رویداد )ND( مثال : افزايش سود شرکت از طريق مديريت فروش مثال : افزايش سود شرکت از طريق حذف هزينه مطالبات مشكوك الوصول شرکت فروشهای نسیه را با اتخاذ سیاست اعتباری فروش بدون نیت مدیریت سود تا 045 دالر انبساطی از %5 به %055 فروش نسیه تا 045 افزایش مییابد. شرکت سود خود را از طریق دالر )بجای 005 دالر( افزایش میدهد )045%05535%-0550%( =05$ صفر نمودن هزینه مطالبات مشکوک الوصول مدیریت میکند )5%045-%0055(=05$ ) (0%=9/$ )05-9/(=/$ ) ( 0% = 0/$ )05-0/( = 059/$ " واقعی " )0-( D )9 4( a D براساس مدل جونز )05-0%45(=/$ )05-0%45( = 055/$ )0 D b براساس مدل جونز تعدیل شده )05-0%9( =4/4$ )05-0% )-5( = 0/4$ = a تغییر در فروش هر دو مثال عبارت است از = b = تغییر در فروش نقدی مثال اول عبارت است از 5$ - = 0555/ 045$ 5 - و در مثال دوم: $ 9= )055$- 045$(5/ 0 یون و دیگران )559( طی پژوهشی در کشور کره و 03 اسالم و دیگران )500( در کشور بنگالدش نشان دادند که این مدل مناسق کشورهای آسیایی نمی باشد و با اضافه نمودن متغیرهای دیگری این مدل را بشرح زیر توسعه دادند و آنرا برای تحقیقات مدیریت سود در کشورهای آسیایی پیشنهاد دادند: )0( T i /REV i =β 0 + β (ΔREV i ΔREC i )/ REV i + β (ΔEXP i ΔPY i ) / REV i + β 3 (DEP i + RET i ) / REV i + ε i که در آن متغیرهای جدید عبارتند از: = مجموع EXP بهای تمام شده کاالی فروش رفته و هزینههای عمومی و اداری و فروش بجز هزینههای غیرنقدی پرداختنی بازنشستگی = حسابهای PY DEP = هزینههای استهالک RET -3-3 مدل ترکيبی 5 رقابتی ماکريشنان 99( = هزینه مزایای )کنگ و سيوارا 0 کنگ و سیوراماکریشنان )0330( مدل ترکیبی رقابتی را ارائه نمودند. برخالف مدلهای قبلی این مدل اصالح کننده مدل جونز نمیباشد بلکه آنچه را که در مدل جونز فراموش شده بود به مطالعات قبلی اضافه میکند. این مدل از سه جهت با مدل جونز متفاوت میباشد: اول اینکه رویدادهای مالی و داراییها به اقالم تعهدی سرمایه در گردشی نسبت داده میشوند که این اقالم از آنها حاصل شده است: درآمدها دریافتنی هزینهها (REV) (R) (EXP) که اقالم تعهدی حسابهای را تعیین میکند. که اقالم تعهدی موجودیها( INV ) اقالم تعهدی سایر داراییهای جاری غیرنقدی (OC) و اقالم تعهدی بدهیهای جاری را (CL) تعیین میکند. این اقالم تحت عنوان شاخصی به نام = )BP نامگذاری شد. INV + OC CL( PB ناخالص ماشین آالت تجهیزات و اموال هزینه استهالک (GPPE) (DEP) R را مشخص میکند. که دوم این مدل رفتار اقالم تعهدی را در طول دوره مالی به حساب میآورد. یعنی در صورت عدم وجود مدیریت سود )که با ستاره روی اقالم تعهدی غیراختیاری مشخص شدهاند( روابط زیر مفروض است: )9( R REV PB EXP R R REV PB PB EXP v v PB )9( سال چهارم / شماره شانزدهم/ زمستان

6 فصلنامه علمي پژوهشي دانش حسابداري و حسابرسي مديريت انجمن حسابداري مديريت ايران DEP GPPE DEP DEP GPPE v DEP v )( عامل خطا است. این روابط بیان کننده رویههایی است که به موجق آنها اقالم تعهدی ناشی از عملکرد بوجود میآید. مثال چون حسابهای دریافتنی ناشی از سیاست های فروش نسیه بوده براساس سیاست اعتباری دوره قبل سیاست اعتباری این دوره قابل پیشبینی است. اجزاء تعهدی که بواسطه هزینهها بوجود میآیند (PB) نشان دهنده سیاست فروش نسیه در دوره قبل میباشد. انباشتگی هزینه استهالک نیز به روشهای استهالک شرکت بستگی دارد. سومین تفاوت این است که در این مدل همه متغیرها ماندههای پایان دوره هستند نه تغییرات در مانده حسابها. کنگ و سیواراماکریشنان برای بررسی خطای متغیرهای حذف شده بجای رگرسیون حداقل مربعات عادی (OLS) از 4 9 متغیرهای ابزاری (IV) و گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) استفاده نمودند. آنها از طریق شبیه سازی دریافتند که اوال هر دو معیار (IV) و (GMM) میزان خطای نوع اول و دوم را کاهش میدهند )خطای نوع دوم بعد از اضافه شدن اقالم تعهدی دستکاری شده اندازهگیری میشود که تقریبا مجموع خالص داراییهای اول دوره هستند( و ثانیا % GMM برIV برتری دارد. برای مثال با معیار GMM خطای نوع دوم در %49 شرکتهای مورد مطالعه تشخیص داده شد )آمارهz 03/9( در حالی که با روش IV این خطا در %94 )آمارهz 0/4( و مدل جونز در %9 )آمارهz /0( شرکتهای مورد نظر شناسایی گردید. مدل ارائه شده توسط کنگ و سیواراماکریشنان بشرح زیر میباشد : R PB Bi, o R REVi, PB EXPi, REV EXP DEP GPPE DEP i, i, GPPE )3( که B مانده اقالم تعهدی غیراختیاری شرکت i در پایان i, i, خطای مفید )مؤثر( میباشد. دوره و ویژگی بارز روش کنگ و سیواراماکریشنان این است که سیاستهای اعتباری درآمدی و هزینهای هنگامی که کامال نامربوط هستند تفکیک بین درآمدها و هزینهها خطای تشخیص نادرست را کاهش میدهد. در تحقیق دیگری کنگ )550( با استناد به مدل جونز که فرض می کند تغییر در داراییهای جاری و بدهیهای جاری هر دو از تغییر در درآمدها حاصل میشوند این فرض را ناقص می داند زیرا بدهیهای جاری از قبیل حسابهای پرداختنی به احتمال زیاد به هزینهها بیشتر ارتباط دارد تا به درآمدها. کنگ )550( با انتخاب نمونه ای متشکل از 005 شرکت ه سال طی سالهای 0339 تا 039 از شرکتهای مشکوک که دارای انگیزه اجتناب از گزارش زیان بودند نشان داد که روشIV نسبت به مدل جونهز برتر است و مدل جونز مستعد هر دو خطای نوع اول و دوم است مدل جريان نقد جونز )جتر و شيواکمار 999( برخی از مطالعات قبلی برای کشف مدیریت سود از مقایسه الگوهای اقالم تعهدی و جریان وجوه نقد استفاده 9 نمودهاند )مانند پالپو هیلی و برنارد 559( چون معتقد بودند جریان نقد معیار مناسبی برای کنترل عملکرد میباشد. 9 جتر و شیواکمار )0333( متغیر جریان وجوه نقد را به مدل جونز اضافه و مدلی بشرح زیر ارائه کردند: ND REV PPE 0 ( ) ( ) 7 I )05( CFO j j j3 که در آن متغیرهای اضافی جریان نقد ناشی از عملیات )CFO( و تابع I j می باشند. هنگامیکه جریان نقد شرکت در کوانتیل j قرار داده می شود ارزش یک بخود میگیرد در غیر اینصورت برابر صفر است. در اینجا جریان نقد به عنوان تفاوت بین سود قبل از اقالم غیرعادی و اقالم تعهدی تعریف میشود. تا زمان دیچو و دچو )55( در بیشتر مطالعات انجام شده به این معیار عملکرد )جریان وجوه نقد( توجهی نمیشد. دیچو و دچو )55( روی کیفیت سود تمرکز نمودند. آنها بحث را این طور مطرح کردند که کیفیت اقالم تعهدی بستگی به اشتباهشان در پیشبینی جریان نقد دارد زیرا اقالم تعهدی زمان بندی جریان نقد را از شناسایی درآمد تفکیک میکند. برای توضیح بیشتر شرکتی را با روش فروش نسیه در نظر بگیرید که مقرر میکند مشتریان باید کسری از فروش را به عنوان پیش پرداخت (b) کاالها تحویل میگردد و باقیمانده کسر بپردازند کسر 0 a b زمانی است که (a) در فصل بعدی پرداخت میشود. این شرکت همه هزینهها (E) را بصورت نقد میپردازد. جریان نقد ) (CF سود ) X) اقالم تعهدی به عنوان تابعی از جریان فروشها (CC ) (S -, S, S + ) میباشد : بشرح زیر سال چهارم / شماره شانزدهم/ زمستان

7 مروري بر مدلهاي اندازهگیري مديريت سود: اقالم تعهدي اختیاري و درآمد اختیاري / الهکرم صالحي و برزو صالحي )00( CF bs a b S as E S E as bs X S E CC as bs )0( )09( که SK S S,K, K K تفاوت بین میزان درآمد شناسایی شده و مجموع جریان نقد در طول سه دوره )0+ و و 0-( ممکن است به دلیل تحصیل بازده غیرمنتظره از کاالی فروش رفته در دوره 0- یا مطالبات مشکوک الوصول پیشبینی نشده در دوره رخ 0+ دهد. در چنین مواردی اقالم تعهدی متضمن اشتباه نیز می باشد زیرا جمع اقالم تعهدی عددی غیر از صفر است. بنابراین بازده غیرمنتظره در دوره )+0( از فروشهای انجام شده در دوره 0)( حکایت از متورم شدن عبارت as دارد. لذا اقالم تعهدی که اشتباه باشد ( a bs الجرم از کیفیت ضعیفی برخورداراست. رابطه 09 مانده تعهدات دوره جریان نقد ورودی در دوره تحصیل نشده دوره را با: -0 (b) - جریان نقد ورودی در دوره+ دریافتنی وصول نشده در دوره وجریان نقد ورودی در دوره دوره )0-a-b( (a) نشان میدهد. یعنی اقالم تعهدی در دوره ورودی در سه دوره 0- بدلیل برگشت درآمد های بدلیل برگشت حسابهای ناشی از فروشهای نقدی در به جریان نقد و+0 وابسته می باشد. دیچو و دچو با در نظرگرفتن متغیر جریان نقد ورودی رگرسیون سری زمانی زیر را مطرح کردند : WC b b CF b CF b CF o 3 )04( = WC تغییر در سرمایه گردش عبارت است از مجموع : تغییرات در حسابهای دریافتنی + تغییرات در موجودیها - تغییر در حسابهای پرداختنی - تغییر در مالیات پرداختنی + تغییر در خالص سایر داراییها و بدهیها همه این متغیرها بر متوسط داراییها تقسیم میشوند. CF = جریان نقد حاصل از عملیات = عامل خطایی که برای اندازهگیری کیفیت سود مورد استفاده قرار میگیرد. باقیمانده حاصل از این رگرسیون به عنوان معیار اندازهگیری کیفیت سود و اقالم تعهدی مورد استفاده قرار میگیرد. آنها در این پژوهش با بررسی چگونگی تاثیر ویژگیهای شرکت بر کیفیت سود به سه یافته جدید دست یافتند: اول اندازه شرکت و نوسان پذیری فروش جریان نقد و اقالم تعهدی کیفیت اقالم تعهدی را در مجموع کاهش می دهند. این یافته ها نشان می دهند هنگامیکه میزان اقالم تعهدی باال باشد احتمال افزایش اشتباه نیز وجود دارد. دوم کیفیت اقالم تعهدی در طول چرخه عملیات ]995 تقسیم بر )فروش تقسیم بر حسابهای دریافتنی( + تقسیم بر 995 )بهای تمام شده کاالی فروش رفته تقسیم بر متوسط موجودیها([ کاهش می یابد. از این نتایج چنین استنباط می شود که کیفیت اقالم تعهدی متاثر از عدم اطمینان می باشد یعنی چرخه عملیات طوالنی تر موجق احتمال اشتباه در برآورد و شناسایی اقالم تعهدی می گردد. هرچه تعداد دفعات گزارش زیان شرکت بیشتر باشد کیفیت اقالم تعهدی آن کمتر است زیرا خطا در اقالم تعهدی به تغییراتی از قبیل هزینههای ساختاردهی مجدد بستگی دارد. جالق ترین یافته آنها رگرسیونی بود که برای بررسی کیفیت اقالم تعهدی بر روی ویژگیهای شرکت از قبیل تعداد دفعات گزارش زیان میانگین چرخه عملیات انحراف معیار فروش و اندازه شرکت انجام شد R تعدیل شده در این رگرسیون برابر 5/90 بود. هنگامیکه متغیرهای مستقل در رگرسیون تنها انحراف معیار اقالم تعهدی و انحراف معیار سود بودند R تعدیل شده به سطح 5/93 افزایش یافت. آنها نتیجه گیری کردند»روش تجربی ساده برای اندازهگیری کیفیت اقالم تعهدی ارزیابی نوسانات سود و اقالم تعهدی می باشد«. مک نیکولز )55( با اقتباس از مقاله دیچو و دچو مدل آنها را با دو مدل دیگر یعنی مدل جونز و مدلی که با مدل جونز ترکیق شده )رابطه 04 ( مقایسه و ترکیق نمود و مدلی را به شکل زیر به نام مدل جریان نقد جونز بوجود آورد: WC b b CF 0 b CF b CF b Sales b PPE )00( مک نیکولز) 55 ( با استفاده از یک نمونه تایی شرکت ه سال از داده های موجود در پایگاه دادههای آماری طی سالهای 03 تا 033 و پس از خارج نمودن شرکتهایی سال چهارم / شماره شانزدهم/ زمستان

8 فصلنامه علمي پژوهشي دانش حسابداري و حسابرسي مديريت انجمن حسابداري مديريت ايران که ادغام تحصیل یا توقف عملیات داشتند نشان داد که مدل جونز و رابطه R 04 3 در شرکتهای انفرادی ND( اندازهگیری شده در پژوهش دیچو و دچو( به ترتیق برابر با 5/599 و 5/500 است. هنگامیکه این دو مدل در رابطه 00 ترکیق شدند 5/95 به R افزایش یافت. عالوه بر این هنگامیکه مدل جونز با متغیر جریان وجوه نقد تعدیل شد ضریق تغییر در فروش ( 4 b( و همچنین ضریق ماشین آالت تجهیزات و اموال ( 5 b( افزایش یافتند: یعنی b 4 5/539 )آماره از b 5 به 5/550 از 5/5 به مربوطه برابر با 99/94 و 40/39 میباشند( و افزایش یافت )آماره 5/55 مربوطه برابراست با 0/09- و 9/9-(. بنابراین نتایج مطالعه مک نیکولز استفاده از جریان نقد پیشنهاد نمود( 008, Yaari.(Ronen & --3 )999 را برای کنترل عملکرد درمدل جونز 95 مدل جريان نقد جونز توسعه يافته )کازنيك مدل کازنیک که در واقع مدل جریان نقد توسعه یافته است به شرح زیر می باشد: ND ( CFO 3 ( REV REC ) ( ) ) )09( PPE ( ) تا سال تغییردرجریان های نقد عملیاتی از سال - : CFO این مدل از سه جنبه مدل جونز را تعدیل میکند. اولین و اصلیترین تعدیل وارد کردن تغییر در مقدار وجه نقد ناشی از مستقل متغیر سومین عنوان به عملیات است. شواهد و تحقیقات تجربی اخیر نشان میدهد که اقالم تعهدی با تغییرات جریانهای وجه نقد همبستگی منفی دارد که این موضوع احتماال به دلیل ماهیت الگوی حسابداری است )دیچو 0334(. بنابراین بخش موقت جریانهای وجه نقد بر مجموع کل اقالم تعهدی تأثیری غیراختیاری خواهد داشتکه قسمتی از این جزء غیراختیاری اقالم تعهدی را می توان با تعدیل کل اقالم تعهدی بهاندازهی تغییرات وجه نقد ناشی از عملیات شناسایی کرد. دومین تغییر نسبت به الگوی جونز سست کردن فرض برونزا بودن درآمدها است. زمان بندی شناسایی درآمدها روشی است که اغلق توسط مدیران برای مدیریت سودهای گزارش شده مورد استفاده قرار می گیرد. حال اگر در طراحی الگو درآمد عاملی برونزا تلقی شود که خارج از اعمال نظر مدیریت است الگوی ارائه شده نخواهد توانست مدیریت سود را از طریق زمان بندی شناسایی درآمدها کشف کند و در نتیجه قدرت کشف مدیریت سود توسط الگو ضعیف خواهد بود. با پیروی از همکاران )0330( این مشکل دیچو و را می توان با تعدیل متغیر درآمد به اندازة تغییرات در حسابهای دریافتنی تقلیل داد. سومین تعدیل شامل ساختار پرتفوهای برآوردشده است. مدل اقالم تعهدی به جای استفاده از روش سری زمانی برای برآورد 0i 3 از روش مقطعی استفاده و ضرایق میکند. مزیت روش مقطعی این است که می تواند اثرات تغییرات شرایط اقتصادی در حوزه وسیع صنعت را در مجموع اقالم تعهدی کنترل کند و به دلیل امکان تغییرات ساختاری این ضرایق را به تغییرات در طول دوره جایز میداند (Kasznik (999,. تغییر در جریان نقد عملیاتی که به عنوان یک متغیر مستقل در مدل کازنیک گنجانده شده است برای نشان دادن رابطه منفی بین جریان نقد حاصل از عملیات و مجموع اقالم تعهدی میباشد( 008, lbuloushi.(lgharaballi and مدل انتظاري )ديچو ريچاردسون و تونا 003( مدل انتظاری 9 توسهط دیچو ریچاردسهون و تونا )559( ارائه شد. این مدل سه تغییر جدید داشته است: تفکیک اقالم تعهدی غیراختیاری (ND) از اقالم تعهدی اختیاری در (D) فروشهای نسیه استفاده از متغیر اقالم تعههدی دوره قبل و متغیر رشد فروش. اولین تغییر این مدل این است که فروشهای نسیه را به عنوان اقالم تعهدی غیراختیاری در دوره رویداد در نظر میگیرد. دیچو ریچاردسون و تونا تغییرات در حسابهای دریافتنی ( REC ) را از طریق رگرسیون تغییرات در فروش )Δsales( بشرح زیر انجام دادند )به منظورجلوگیری از بیش نمایی مبالغ هر دو متغیر بر جمع داراییهای دوره قبل تقسیم شدهاند(. REC ksales )09( که درآن: : REC تغییر در حسابهای دریافتنی )تقسیم بر جمع داراییهای دوره قبل( : Δsales تغییر در فروش )تقسیم بر جمع داراییهای دوره قبل( متغیرK K: ضریق تغییر در فروش حساسیت تغییرات اقالم تعهدی غیراختیاری حسابهای دریافتنی را نسبت به فروش اندازهگیری میکند. اگر 055% غیراختیاری باشد تغییرات در حسابهای دریافتنی اقالم تعهدی K=0 و اگر همه تغییرات حسابهای سال چهارم / شماره شانزدهم/ زمستان

9 مروري بر مدلهاي اندازهگیري مديريت سود: اقالم تعهدي اختیاري و درآمد اختیاري / الهکرم صالحي و برزو صالحي دریافتنی اقالم تعهدی اختیاری باشد K برابر با صفر می باشد یعنی حاصل ضرب K (ND) را از اقالم تعهدی اختیاری در فروش اقالم تعهدی غیراختیاری (D) در حسابهای دریافتنی تفکیک میکند. این موضوع از این نظر با مدل جونز سازگار است که حسابهای دریافتنی غیراختیاری )KΔsales( را به تغییردر فروشهای نقدی ( R ) sales اضافه میکند: یعنی: Sales R ksales ( K) Sales R دیچو ریچاردسون و تونا) 559 ( در مطالعهای که با استفاده از 999 رگرسیون مقطعی از کلیه شرکتهای موجود 99 در پایگاه آماری بورس اوراق بهادار )باستثنای شرکتهای واسطهگری مالی( ایاالت متحده آمریکا طی سالهای انجام دادند دریافتند که K ارزشی بین 5 تا 5/93 با متوسط 5/59 )میانگین 5/59( به خود میگیرد. تغییردوم اضافه نمودن اقالم تعهدی دوره قبل است. دیچو و همکاران نشان دادند که این نوآوری را تا %09/ افزایش میدهد. R R تعدیل شهده تعدیل شده مدل بدون این عامل قبال %3/9 بوده است در حالی که در مدل جونز تعدیل شده برابر %3/ می باشد. دیچو و همکاران) 559 ( به دو دلیل متغیر رشد فروش را به مدل خود اضافه نمودند: اول هنگامی که فروش افزایش می یابد متناسق با آن موجودی کاال نیز افزایش می یابد در واقع این موضوع اقالم تعهدی غیراختیاری (ND) را افزایش میدهد. دوم شرکتهای جوان دارای ویژگی رشد باال و اقالم تعهدی غیراختیاری باال میباشند. ناتوانی در شناسایی تقاضا برای سطوح باالتر موجودی کاال و همچنین در نظر نگرفتن ویژگی رشد باالی شرکتهای نوظهور باعث میگردد که اقالم تعهدی غیراختیاری اختیاری (ND) (D) اشتباها به عنوان اقالم تعهدی طبقه بندی شود. بنابراین دیچو ریچاردسون و تونا متغیر رشد در فروش را مطرح و در مدل منظور کردند. آنها این متغیر را به عنوان نسبت فروش در دوره بعد به فروش در دوره جاری منهای یک اندازهگیری کردند. آنها نتیجهگیری کردند که این متغیر جدید R تعدیل شده را تا %5 افزایش میدهد. تعریف زیر مدل انتظاری جونز مقطعی را به طور خالصه بیان میکند : مدل تعریف: انتظاري جونز مقطعی (ND) را بشرح معادله زیر برآورد میکند: )0( اقالم تعهدی غیراختیاری TCC ( K) sales R PPE 3TCC 4GR Sales = TCC مجموع اقالم تعهدی سال جاری در شرکتهای i تقسیم بر مجموع داراییهای سال قبل )-( = K ضریق شیق حاصل از رگرسیون تغییرات حسابهای دریافتنی) ) sales ( بر تغییرات فروش ) R )-( تغییر فروش تقسیم بر مجموع داراییهای سال قبل = sales = R تغییر در حسابهای دریافتنی تقسیم بر مجموع داراییهای سال قبل) - ( : PPE اموال ماشین آالت و تجهیزات TCC : مجموع اقالم تعهدی شرکتهای i در سال قبل تقسیم بر مجموع داراییهای دو سال قبل )-) به سال +0 از سال i تغییر در فروش شرکتهای : GR Sales تقسیم بر فروش سال -7-3 ويسلی 00( 94 مدل تطبيقی عملكرد )کوتاري لئون و 90 کوتاری لئون و ویسلی )550( مدل تطبیقی ه عملکرد را ارائه نمودند. انگیزه آنها از این مدل ارائه یک رابطه غیرخطی بین اقالم تعهدی غیراختیاری و عملکرد میباشد. آنها برای ارائه این مدل دو کار کردند: اول در نظرگرفتن شرکتهای مشابهی که برای برآورد اقالم تعهدی اختیاری (D) تا حدودی از رگرسیون حداقل مربعات عادی (OLS) استفاده کرده بودند. آنها با مقایسه اقالم تعهدی شرکتهایی که تقریبا مشابه هم هستند مدیریت سود را کشف کردند. دوم به مدلهای جونز و جونز تعدیل شده دو متغیر اضافه نمودند: یکی عرض از مبداء و دیگری متغیر جدیدی بنام نرخ بازده داراییهای دوره قبل.(RO-) آنها همچنین از RO دوره جاری نیز استفاده کردند. چون اولین واژه در مدل جونز معکوس داراییهای دوره قبل است ازنظر علم اقتصادسنجی مدل جونز عرض از مبداء ندارد. تقسیم متغیرها بر جمع داراییهای دوره قبل برای کاهش ناهمسانی واریانس است. تحقیقات نشان میدهند که هنوز ناهمسانی واریانس یک موضوع اصلی بشمار میرود کوتاری و همکاران همچنین برای کاهش این ناهمسانی از عرض مبدا استفاده نمودند. آنها دریافتند که وجود یک عرض از مبداء قدرت آزمون خطای نوع اول را افزایش میدهد. آنها همچنین اعالم کردند مدلهایی که عرض مبداء را حذف سال چهارم / شماره شانزدهم/ زمستان

10 فصلنامه علمي پژوهشي دانش حسابداري و حسابرسي مديريت انجمن حسابداري مديريت ايران نمودهاند نسبت به مدلهایی که از عرض از مبداء استفاده نمودند %5 احتمال بروز خطای نوع اول را داشتهاند. مدل جونز تطبيقی عملكرد خطی عبارتست از : ND / =α 0+α i [/ ] +β i [ΔREV - )03( ΔR / ] +β i[ppe / ] +δ I RO i, ضریق o ثابت وi, RO نرخ بازده دارایی های که در آن دوره قبل است. کوتاری لئون و ویسلی کار مطالعاتی خود را با انتخاب نمونه 093 تایی از مشاهدات طی سالهای 039 تا 0333 از شرکتهای موجود در پایگاه دادههای آماری با داده های کافی )یعنی حداقل 05 شرکت در هر صنعت که مجموع اقالم تعهدی آنها بیش از مجموع داراییهایشان نبوده است( آغاز کردند. آنها دریافتند که وجود RO در رگرسیون هنگامیکه انتظار میرود فرضیه صفر حاکی از عدم وجود مدیریت سود باشد اقالم تعهدی را کاهش میدهد. برای مثال مجموع اقالم تعهدی اختیاری (D) با استفاده از مدلهای جونز و جونز تعدیل شده بدون تطبیق عملکرد به ترتیق برابر 5/90 و 5/90- میباشد اما با در نظر گرفتن i, RO این دو به ترتیق برابر 5/5 و 5/04- میباشند. کوتاری لئون و ویسلی مشاهده کردند که خطای استاندارد اقالم تعهدی اختیاری( D ) RO i, داراییهای دوره قبل افزایش مییابد. با امروزه این مدل کامال معروف شده است زیرا آثار نتایج آن از مدل جونز قویتر است. برای مثال یو )559( گزارش نمود R نمونه براساس این مدل به میزان 4/3% در مقایسه با R حاصل از مدل جونز به میزان 9/% آزمون صرفا برای اقالم تعهدی جاری اجرا شد است. هنگامیکه این R آن برای مدل جونز به %/3 و برای مدل تطبیق ه عملکرد به %00/09 افزایش یافت.(Ronen & Yaari, 008) مدل تجاري )يو 006( تحقیقات تکمیلی مدل جونهز که تا کنون مورد بحث قرار گرفت در ارتباط با متغیرهای اضافی برای پایداری اقالم تعهدی و رشد و ترکیق مبانی تجاری از قبیل نرخهای تاریخی و بکارگیری روشهای تحقیق با کمک مدل رگرسیون خطی بوده است. این پیشرفت ها دو سئوال اساسی را به وجود آورد: کارآترین روش برای ترکیق همه این اصالحات چیست ما چگونه متغیرهای اضافی را بطور دقیق برای افزایش کارآیی مدلسازی اقالم تعهدی غیراختیاری با هم هماهنگ نماییم یو برای پاسخ به این سئواالت در سال 559 مدل زیر را ارائه کرد: بر T i, = INT + (β 0 +β ΔREV i, + β PPE i, ) / i,- + β 4 RO i,- + β 5 NCWC i,- - β 6 NCWC + اقالم تعهدی اختیاری مدل کوتاری مدل جونز عرض از مبدا مبنای فروش دوره قبل و دیگران β 7 NCWC i,- * ΔREV i, + β 8 dep i,- + β 9 dep i,- PPE i, استهالک داراییهای جاری نرخ استهالک شدت اثر سرمایه در گردش )5( که در آن : T = مجموع اقالم تعهدی INT = عرض از مبداء تغییر در فروش = PPE ماشین آالت تجهیزات و اموال داراییهای ثابت مشمول استهالک و شاخص = شاخص i i, برای سال )زمان(. برای شرکت یو با اضافه کردن اقالم تعهدی اختیاری بر مبنای دوره قبل )گذشته( شدت سرمایه در گردش )که در ادامه بحث میشود( و استهالک مورد انتظار و نرخ استهالک مدل تطبیقی ه عملکرد خطی کوتاری و دیگران )550( را توسعه داد. یو این مدل را بر اساس یک نمونه از 9094 داده شرکت ه سال درپایگاه دادههای آماری )صنعتی پژوهشی و صنایع حمایتی( ازسال 039 تا سال 559 آزمون نمود. معیارهای وی برای نمونه انتخابی شامل در دسترس بودن اطالعات مجموع داراییها درآمد فروش ماشین آالت تجهیزات و اموال 9 استهالک نرخ بازده داراییها پس از حذف اقالم مرزی و = = ΔREV = مجموع داراییها = RO نرخ بازده داراییها NCWC سرمایه در گردش غیرنقدی )داراییهای جاری منهای بدهیهای جاری ]به استثنای حصه جاری بدهیهای بلند مدت[ و نقدی( که بر جمع داراییهای دوره قبل تقسیم میشود. = NCWC سرمایه در گردش غیرنقدی غیراختیاری NCWC i, 4 NCWC 3 i,k K = نرخ استهالک : هزینه استهالک تقسیم بر Dep سال چهارم / شماره شانزدهم/ زمستان

11 مروري بر مدلهاي اندازهگیري مديريت سود: اقالم تعهدي اختیاري و درآمد اختیاري / الهکرم صالحي و برزو صالحي تغییر در فروش بودند. وی در این آزمون مشاهدات غیرعادی را نیز حذف نمود. 93 اقالم تعهدي اختياري دوره قبل : جای اقالم تعهدی دوره قبل اختیاری دوره قبل در این مدل به ) i,- (NCWC از اقالم تعهدی (NCWC i,- - NCWC i, ) استفاده شده است. براساس اصول اقتصاد سنجی یو برای آزمون اقالم تعهدی اختیاری و اقالم تعهدی دوره قبل اجزای این متغیر را تفکیک نمود و نشان داد که ضرایق آنها تقریبا به یک اندازه اما با عالمت متفاوت افزایش می یابد. برای اقالم تعهدی دوره جاری ضریق سرمایه در گردش غیر نقدی با NCWC آماره) =/9 ( برابر با 05/3- و ضریق سرمایه در گردش غیر نقدی غیراختیاری NCWC i, 45 شدت سرمايه در گردش : مساوی 05/00+ می باشد. یو برای تفکیک اقالم تعهدی دوره جاری از اقالم تعهدی که در بلندمدت مستهلک میگردد متغیر اصلی تجاری شرکت )NCWC i,- * ΔREV i, ) را به مدل اضافه نمود این متغیر رشد فروش را کنترل می کند متغیر مهمی که قبال توسط مک نیکولز )555( و دیچو و دیگران )559( ایجاد شد. دو رابطه زیر را در نظر بگیرید که یکی از آنها توسط کنگ و سیواراماکریشنان و دیگری از معیار کارآیی الهام گرفته شده است :.(Ronen & Yaari, 008) )0( )شدتNCWC ( NCWC REV NCWC REV i, i, )رشد( )( REV GROWTH Sales i, i, )9( )کارایی( Sales SSE. UTIKLIZTION i, i, مدل يون کيم و وودراف )0( یون و دیگران) 50 ( شواهدی را ارائه کردند که مدل 4 جونز تعدیل شده دارای مساله تصریح نادرست می باشد بگونهای که در این مدل معکوس اندازه شرکت به عنوان یک متغیرمستقل باعث تغییر نادرست ضرایق استاندارد و انتقال اطالعات به مدل آماری می شوند. عالوه براین مدل جونز تعدیل شده از نیکویی برازش ضعیفی برخوردار است. بنابراین در اجزایی از مدلهای رگرسیون این مدل ناتوان است. لذا آنها دو مدل جدید برای رفع این مشکالت بشرح زیر ارائه نمودند: در این مدلها موارد تغییرات زیر در مدل جونز تعدیل شده صورت گرفته است: در مدل اول معکوس اندازه شرکت وجود ندارد و در آن از ضریق ثابت استفاده شده است و برای اندازهگیری اقالم تعهدی دو شاخص اقالم تعهدی جاری یعنیΔREV و ΔNREC به کار گرفته شده است و PPE- شاخص اندازهگیری اقالم تعهدی غیرجاری است اما در مدل دوم عالوه بر دارایی ثابت دارایی نامشهود دوره قبل INTG- نیز به عنوان یک شاخص اضافی اقالم تعهدی غیرجاری اضافه شده است. T/ - = β 0 + β ΔREV/ - + β ΔNREC/ - + β 3 PPE - (0) مدل دوم / - + β 4 INTG - /- + ε 4- مدلهاي اقالم درآمداختياري تا کنون پژوهشهای محدودی در حوزه مطالعات مدلهای درآمدی صورت گهرفته است. در ادامه به دو مدل درآمد اختیاری که در تحقیقات اخیر برای اندازهگیری مدیریت سود پرداختهاند میپردازیم. -4- مدل درآمد اختياري )کیلر 009( 49 کیلر )553( برای بررسی مدیریت سود به جای بررسی و شناخت هزینهها از روش شناخت درآمد با بررسی حسابهای دریافتنی و درآمد انتقالی به دوره بعد استفاده نمود. او با استفاده از این دو حساب به بررسی این موضوع پرداخت که آیا مدیران از اختیارت خود برای شناسایی درآمد به منظور دستیابی به سه الگوی متدوال سود زیان اجتناب از کاهش سود )اجتناب از و اجتناب از زیان غیرمنتظره ) که در مطالعات قبلی )براون و کیلر 550 بورگستلر و دچو 0339 آمده است استفاده نمود. 4 و دیجورج پاتل و زکاسر 0333( کیلر برای توجیه برتری اختیار اقالم انتقالی )یعنی درآمد انتقالی( جهت شناخت درآمد استدالالت زیر را ارائه نمود: اول اینکه ناخالص حسابهای دریافتنی ابتدا از طریق فعالیتهای واقعی مدیریت میشوند مانند سیاستهای اعتباری انبساطی در فروشهای نسیه. به عبارت دیگر مدیریت درآمد انتقالی حالتی را بیان میکند که وجوه نقد هنوز دریافت نشده است. بنابراین مدیریت درآمدهای انتقالی بیشتر از طریق دستکاری در برآوردهای حسابداری انجام میشود. عالوه بر این مدیریت ناخالص حسابهای دریافتنی برای شرکتها خیلی هزینهبر است زیرا به فروشهایی تسری مییابد که وجوه نقد آن تاکنون وصول نشده است. لذا پیامدهای نقدی آن مربوط به آینده است در حالی که درآمدهای انتقالی به دوره آتی این چنین نیست. T/ - = β 0 + β ΔREV/ - + β ΔNREC/ - + β 3 PPE - (4) مدل اول / - + ε سال چهارم / شماره شانزدهم/ زمستان

12 فصلنامه علمي پژوهشي دانش حسابداري و حسابرسي مديريت انجمن حسابداري مديريت ايران کیلر به منظور شناسایی تغییرات غیراختیاری در درآمد انتقالی به دورههای آتی مدلی را با کمک تغییرات اختیاری در درآمدهای انتقالی کوتاهمدت بوجود آورد. وی مدل مشابهی نیز برای شناسایی تغییرات غیراختیاری در ناخالص حسابهای دریافتنی با کمک تغییرات اختیاری در ناخالص حسابهای دریافتنی استخراج کرد. او در این مدل به جای خالص حسابهای دریافتنی از ناخالص حسابهای دریافتنی استفاده نمود زیرا تغییرات اختیاری در خالص حسابهای دریافتنی میتواند تغییرات در ذخیره مطالبات مشکوک الوصول را نیز منعکس نماید و کیلر منحصرا اختیار در شناخت درآمد را مورد توجه قرار داد )یعنی حساب درآمد(. او ابتدا توزیعی از سودهای مدیریت شده را به تفکیک اجزای اختیاری مربوط به این حساب را بوجود آورد و سپس تغییرات غیرعادی در هر یک از این حسابهای درآمدی را که بیش از انتظار بودند آزمون کرد. پس از آن وی این آزمون را با استفاده از دو حساب مذکور انجام داد تا ببیند مدیران کدامیک از این حسابها را به عنوان روش اقالم اختیاری شناخت درآمد ترجیح می دهند. نتایج بدست آمده نشان داد که هر دو حساب درآمد انتقالی و حسابهای دریافتنی به صورت مدیریت شده در تالشند که از الگوی زیان غیرمنتظره اجتناب نمایند. او پی برد که تمایلی به استفاده از الگوی اجتناب از زیان و یا الگوی کاهش در سود نیست. عالوه بر این وی شواهدی را فراهم نمود که شرکتها ترجیح میدهند با استفاده از یک روش حسابداری معین جهت اجتناب از زیان غیرمنتظره از اقالم اختیاری درآمد انتقالی به دوره آتی به جای حسابهای دریافتنی استفاده نمایند. مطالعات کیلر در مقایسه با مطالعات قبلی چندین دستاورد جدید داشت. اول او شواهد توصیفی در باره درآمد انتقالی به دوره آتی را ارائه نمود که نشان میدهد که خیلی از صنایع با تکنولوژی باال این گونه درآمدها را در صورتهای مالی خود دارند. دوم او تجزیه و تحلیل جامعی از دستکاری درآمد در هر سه الگوی سود را انجام داد و نشان داد که اقالم درآمد اختیاری برای اجتناب از زیان غیرمنتظره استفاده میشود اما برای دو الگوی دیگر به کار نمیرود. سوم مطالعات ایشان بدوا متشکل از یک نمونه معمولی از شرکتهایی است که دارای اقالم انتقالی و تعهدی بوده و برای تحقق هدف نمونه )یعنی افزایش درآمد( مورد استفاده قرار گرفتهاند و ممکن است برحسق هزینه دارای نتایج متفاوتی باشند. چهارم ایشان برای اولین بار مدل اختیاری درآمد انتقالی را مطرح نمود که میتواند بطور بالقوه در تحقیقات آتی در ارتباط با اقالم درآمد انتقالی اختیاری مورد استفاده قرار گیرد -4- مدل تغيير در حسابهاي دريافتنی ناخالص کیلر) 553 ( برای استخراج مدل مورد انتظار از ناخالص حسابهای دریافتنی در زمان دو فرضیه ساده را مطرح نمود. او فرض کرد که ناخالص حسابهای دریافتنی بخشی از فروش دوره جاری است زیرا حسابهای دریافتنی به واسطه فروشهای این دوره به حساب آورده میشوند) این فرض با فرضیه دیچو کوتاری و واتس 033 مطابقت دارد(. وی همچنین فرض نمود که ناخالص حسابهای دریافتنی بخشی از جریان نقد حاصل از فعالیتهای عملیاتی دوره بعد هستند زیرا حسابهای دریافتنی در دوره بعد برگردانده میشوند. این بدان معنی است که تغییر در ناخالص حسابهای دریافتنی باید رابطهای مثبت با تغییرات در فروش دوره جاری و تغییرات در جریان نقدی عملیاتی آتی داشته باشد. او هر دو متغیر فوق را در مدلش بکار برد تا بتواند هر یک از اجزای غیراختیاری را که از طرق دیگر قابل دست یابی نمی باشند را تعیین کند. بنابراین اگر ناخالص حسابهای دریافتنی بیشتر از مقدار مورد انتظار سهم زیادتری از فروش این دوره یا جریان نقد عملیاتی دوره بعد را تشکیل دهند ممکن است مبلغ حسابهای دریافتنی بیشتر از مبلغ مورد انتظار ثبت شده باشد. وی برمبنای این مفروضات با اجرای رگرسیون خطی در صنعت و سال مالی و با استفاده از دادههای همه شرکتهای موجود تغییرات غیرعادی در ناخالص حسابهای دریافتنی را بشرح زیر برآورد نمود: Gross/ R S CFO 0 )9( = Gross/ R تغییر در حسابهای دریافتنی ناخالص تغییر در فروش در طول سال = S در طول سال CFO = تغییر در جریان نقد عملیاتی در طول سال = مجموع دارایی ها در ابتدای سال مالی + عالوه بر عرض از مبدایی که از طریق مطالعات اقالم تعهدی اختیاری قبلی بدست آمده بود وی همچنین یک ضریق ثابت بر مبنای مطالعات کوتاری لئون و ویسلی )550( را نیز بدست آورد. کیلر تغییرات غیرعادی در ناخالص حسابهای دریافتنی برای دوره جاری را به عنوان تفاوت بین تغییرات در ناخالص حسابهای دریافتنی واقعی و مورد انتظار )پیشبینی شده( از طریق رگرسیون صنعت ه سال محاسبه نمود. افزایش تغییرات غیر عادی در حسابهای دریافتنی هنگامی رخ میدهد که تغییرات واقعی بیشتر از تغییرات (009.(Caylor, پیشبینی شده "نرمال" باشد. رشد غیرعادی اندک در ناخالص سال چهارم / شماره شانزدهم/ زمستان

13 مروري بر مدلهاي اندازهگیري مديريت سود: اقالم تعهدي اختیاري و درآمد اختیاري / الهکرم صالحي و برزو صالحي 43 حسابهای دریافتنی هنگامی بوجود می آید که تغییرات واقعی 4-4- مدل درآمد اختياري )استابن 00( کمتر از تغییرات پیشبینی شده "نرمال" باشد.(Caylor, 009) 3-4- مدل تغيير در درآمد انتقالی به دوره آتی کیلر) 553 ( بر خالف رفتار اقالم درآمد انتقالی نسبت به اقالم تعهدی برای استخراج مدل مورد انتظار درآمد انتقالی کوتاهمدت مفروضاتی مشابه آنچه که برای حسابهای دریافتنی انجام داد به وجود آورد. بطور خاص وی فرض نمود که درآمدهای انتقالی کوتاهمدت بخشی از فروشهای دوره آینده هستند زیرا درآمدهای انتقالی به دوره آتی در دوره مالی بعد شناسائی میشوند. وی همچنین فرض نمود که درآمدهای انتقالی کوتاهمدت بخشی از جریان نقد عملیاتی دوره جاری است زیرا درآمد انتقالی به دوره آتی در دوره جاری در جریان نقد عملیاتی دوره جاری منعکس میشود. این مطلق بر این موضوع داللت دارد که تغییرات در درآمدهای انتقالی کوتاهمدت باید با تغییرات در جریان نقد عملیاتی دوره جاری و تغییر در فروش دوره آتی رابطه مثبت داشته باشد. بنابراین اگر درآمد انتقالی کوتاهمدت سهم زیادتری از جریان نقد عملیاتی دوره جاری یا فروش دوره بعد را تشکیل دهند که بیشتر از مقدار مورد انتظار باشد ممکن است مبلغ درآمد انتقالی کوتاهمدت بیشتر از مبلغ مورد انتظار ثبت شده باشد. بر مبنای این مفروضات با اجرای رگرسیون خطی در صنعت و سال مالی و با استفاده از دادههای همه شرکتهای موجود تغییرات در درآمد انتقالی به شرح زیر برآورد میگردد: Def Rev S CFO 0 )9( = Def Rev تغییر در درآمد انتقالی کوتاهمدت در تغییر در فروش در طول سال + = S طول سال تغییر در جریان نقد عملیاتی در طول سال = CFO کیلر تغییرات غیرعادی در درآمد انتقالی برای دوره جاری را به عنوان تفاوت بین تغییرات در درآمد انتقالی واقعی و مورد انتظار )پیشبینی شده( از طریق رگرسیون صنعت ه سال محاسبه نمود. افزایش غیرعادی در درآمد انتقالی هنگامی رخ میدهد که تغییرات واقعی بیش از تغییرات پیشبینی شده باشد. بطور مشابه کاهش غیرعادی در درآمد انتقالی هنگامی رخ میدهد که تغییرات واقعی کمتر از تغییرات پیشبینی شده درآمد اختیاری به چند شکل صورت میگیرد: برخی به شکل دستکاری در فعالیتهای واقعی )مانند تخفیفات فروش 05 سرعت بخشیدن به تحویل محصول در پایان دوره مالی و...( می باشد و برخی دیگر از طریق فعالیتهای واقعی صورت نمیگیرند مانند شناسایی درآمد با استفاده از کاربرد جسورانه یا نادرست اصول پذیرفته شده حسابداری درآمدهای 00 ساختگی و درآمد انتقالی به دورههای آتی. استابن مطالعات 0 خود را روی شناخت درآمد قبل از سررسید متمرکز نمود. زیرا شواهد نشان دادند که این موضوع بیشترین شکل عادی مدیریت درآمد است. استابن) 505 ( در پژوهشی برای بررسی توان مدلهای اقالم تعهدی و درآمدی در کشف مدیریت سود واقعی و سود شبیه سازی شده دو مدل از مدلهای کشف مدیریت سود تحت عنوان مدل درآمدی و مدل درآمدی مشروط را بشرح زیر مطرح نمود: -4- مدل درآمدي درآمد گزارش شده یا مدیریت شده (R) عبارت است از مجموع درآمدهای غیراختیاری( RUM ) و درآمدهای اختیاری. یعنی: R UM R RM C )( به عنوان بخشی از درآمد غیراختیاری باقی می ماند که تا پایان سال وصول نمیگردد. استابن فرض نمود که هیچگونه وجوه نقد قابل وصول ناشی از درآمد اختیاری وجود ندارد. بنابراین حسابهای دریافتنی برابراست با مجموع درآمدهای UM غیراختیاری قابل وصول ( R c ) RM RM :) )3( و درآمدهای اختیاری ( R c UM R درآمد اختیاری با همان مبالغ درآمدها و حسابهای دریافتنی افزایش می یابد یعنی حسابهای دریافتنی اختیاری برابر است با درآمد اختیاری. چون درآمدهای غیراختیاری قابل رویت نمی باشند او از اصطالح حسابهای دریافتنی پایان دوره برای بیان درآمد گزارش شده استفاده نمود و سپس برای رسیدن به اقالم تعهدی بشرح زیر روابط اولیه را مطرح نمود: R c R ( c) RM )95( باشد( 009,.(Caylor سال چهارم / شماره شانزدهم/ زمستان

14 فصلنامه علمي پژوهشي دانش حسابداري و حسابرسي مديريت انجمن حسابداري مديريت ايران درآمد اختیاری شرکت از باقیمانده معادله زیر برآورد می گردد: R R )90( چون درآمد گزارش شده شامل درآمد اختیاری است مبلغ درآمد مدیریت شده با مدل درآمدی از طریق فاکتور -c کمتر برآورد میشود. مدل جونز تعدیل شده )دیچو و دیگران 0330( به جای مجموع درآمدها روی تغییرات در درآمد نقدی که بطور نظاممند از مدیریت سود اجنتاب مینماید تمرکز کرد. ازاینرو وی مبالغ فروش نسیه وصول نشده را به عنوان درآمد اختیاری تلقی کرد. شرکتهایی که سهم درآمد غیراختیاری آنها کمتر از متوسط درآمد می باشد اقالم تعهدی اختیاری بیشتری را برآورد خواهند نمود. بهمین دلیل استابن روی درآمدکل تمرکز نمود زیرا این مساله باعث مدیریت سود کمتر می گردد. یک محدودیت مدلهای اقالم تعهدی با در نظرگرفتن درآمدهای سالیانه این است که آنها درآمدهای واقعی همان سال را به عنوان درآمد سال بعد در نظر می گیرند. در نتیجه اقالم تعهدی دوره جاری کال دوباره برای سال بعد در نظر گرفته می شود. ازاینرو فروشهای نسیهای که در سال بعد انجام میشود به احتمال قوی در حسابهای پایان آن سال کماکان باقی میماند. بنابراین مدل درآمدی آن قسمت از درآمد برآوردی را در نظر میگیرد که در فصل چهارم سال متغیر است و تا پایان سال وصول نمیشود. این مدل درآمد فروش را به دوبخش 3 ماهه )سه فصل اول سال( و سه ماهه آخر سال )فصل چهارم سال( به شرح زیر تفکیک می کند: R R R4 _3 )9( که در آن : =R حسابهای دریافتنی پایان سال مالی =R درآمد فروش سالیانه 3_R = در آمد سه فصل اول سال = R4 درآمد فصل چهارم سال حتی اگر تمام رابطه 9 متشکل از درآمدهای فصلی باشد با اینحال استابن درآمد اختیاری را برای کل سال در نظرگرفت. با چنین فرضی هیچ نوع مدیریت درآمد در فصول قبلی صورت نگرفته است که بتوان آن را در پایان سال تعدیل نمود.(Subben, 00) برخی از مطالعات انجام شده 09 مانند کراس و اسچرودر 04 )033( و سلمون واستوبر )0334( نشان می دهند واکنش بازار به سودهای غیرمنتظره در فصل چهارم کمتر از فصول میان دوره است در حالی که تعدادی از مطالعات دیگر از قبیل 00 جتر و شیواکمار )0333( و دیجورج پاتل زکاسر )0333( و 09 جاکوب و جورجنسن )559( نشان میدهند که مدیریت سود در فصل چهارم نسبت به میان دوره بیشتر انجام میگیرد.(Das e al., 009) 6-4- مدل درآمدي مشروط محدودیت دیگر اقالم تعهدی این است که برآورد مقطعی بطور ضمنی فرض میکند که شرکتها در همان صنعت دارای 09 یک فرآیند ایجاد اقالم تعهدی هستند. دوپاچ و دیگران )550( نشان دادند که روابط بین تغییرات اقالم تعهدی و درآمدی به عوامل خاصی از قبیل روشهای فروش نسیه و روشهای ارزشیابی موجودیها بستگی دارد. برای مثال در یک برآورد مقطعی انحراف از روش متوسط فروش نسیه در صنعت به برآورد اقالم تعهدی غیرمنتظره غیرصفر منجر می شود. بنابراین برای کنترل این انحرافات استابن نسخه دیگری از مدل درآمدی را ارائه نمود که به موجق آن ضریق درآمدها با روشهای نسیه شرکتها تغییر میکند. 0 پیترسن و راجان )0339( تئوریهای مربوط به معامالت نسیه و عوامل تعیینکننده حسابهای دریافتنی را ارائه نمودند. استابن )505( در پژوهش خود از مدل آنها که در 03 تحقیقات کالن و دیگران )55( تشریح شده است بهره جست. طبق این مدل سرمایهگذاری یک شرکت در حسابهای دریافتنی تابعی از قدرت مالی توان عملیاتی نسبت به رقبای آن در صنعت و سیرمراحل در چرخه تجاری میباشد. شاخص قدرت مالی اندازه شرکت( SIZE ) میباشد که به صورت لگاریتم طبیعی مجموع داراییها اندازهگیری میشود. اندازه شرکت و عمرشرکت (GE) که با لگاریتم طبیعی سالهای عمر شرکت اندازهگیری میشود به عنوان شاخصهای چرخه تجاری شرکت میباشد. به پیروی از پیترسن و راجان) 0339 ( استابن همچنین جذر عمر شرکت را برای تعیین رابطه خطی بین عمر شرکت و روش فروش نسیه بکاربرد. وی از میانگین نرخ رشد درآمد تعدیل شده صنعت )درصورتی که مثبت باشد GRR_P و درصورتی که منفی باشد )GRR_N و میانگین حاشیه فروش درآمد تعدیل شده صنعت (GRM) و جذر آنها به عنوان شاخصهایی برای تعیین توان عملیاتی شرکت نسبت به رقبای آن در صنعت استفاده نمود. استابن این مدل را بنام مدل درآمد شرطی نام گذاری نمود و بشرح زیر ارائه نمود: R R GE _ SQ R )99( R R SIZE R GE سال چهارم / شماره شانزدهم/ زمستان

15 مروري بر مدلهاي اندازهگیري مديريت سود: اقالم تعهدي اختیاري و درآمد اختیاري / الهکرم صالحي و برزو صالحي GRR _ P R GRR _ N R GRM 7 6 R GRM _ SQ 8 که در آن : =SIZE لگاریتم طبیعی مجموع دارایی ها در پایان سال مالی =GE عمر شرکت )برحسق سال( =GRR_P میانگین رشد درآمد تعدیل شده صنعت.)درصورتی که مثبت باشد( =GRR_N میانگین رشد درآمد تعدیل شده صنعت.)درصورتی که منفی باشد( =GRM میانگین حاشیه فروش درآمد تعدیل شده صنعت در پایان سال مالی مجذور متغیر و =تغییرات سالیانه استفاده از روشهای مختلف حسابداری در شناسایی ثبت هزینهها و درآمدها از واژه "اختیاری" در این مدلها به کار رفته است. مدلهای اقالم تعهدی برای کشف مدیریت سود از دهه آخر قرن بیستم شناسایی و مورد توجه قرار گرفتهاند و همگی مبتنی بر هزینهها و بر مدل جونز متمرکز می باشند و در این مطالعه به نه مدل از آنها پرداخته شد. مدلهای درآمد اختیاری مبتنی بر درآمدها است که در دهه اخیر بیشتر مورد توجه محققین مالی قرار گرفته و تحقیقات اندکی در باره آنها صورت گرفته است و در این مقاله به دو مدل از آنها پرداخته شده است. =_SQ - نتايج پژوهش تنهه ا مطالعه های که ه ته ا کنه ون به رای مقایسه ه توانه ایی اندازهگیری مدلهای اقالم تعهدی و درآمد اختیهاری در پهیش بینی مهدیریت سهود در ایهران صهورت گرفتهه اسهت مطالعهه رهنمای رودپشتی و دیگران) 0939 ( است که به ارزیابی 0 مدل اقالم تعهدی و مدل درآمد اختیاری کیلهر بهرای پهیش بینهی مدیریت سود در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراقبهادار تهران پرداخته است. همچنین تاثیرگذاری هریک از این مدلها بر ارزش بازار سهام و رابطه آنها با شاخصعدم تقارن اطالعاتی و شاخصQ تهوبین در شهرکتههای پذیرفتهه شهده در بهورس بررسی شده است. روش تحقیهق کتابخانههای و همبسهتگی بها استفاده از رگرسیون چندمتغیره میباشد. نمونه تحقیق شامل 0555 مشاهده در دوره زمانی سالهای 095 تا 093 اسهت. نتایج تحقیق آنها نشان می دهد که مهدلههای مهدیریت سهود مبتنی بر اقالم تعههدی اختیهاری در مقایسهه بها مهدل درآمهد اختیاری توان بیشتری در پیش بینی مدیریت سود دارند. عالوه برآن شاخص مدیریت سود حاصل از مدل های مبتنی بر اقهالم تع ه د ی در مق ایس هه ب ه ا م ه د ل در آ م ه د ی ی ه ک متغی ه ر م رب ه و ط و تاثیرگذار بر ارزش بازار سهام شرکت مهی باشهد. ههیچکهدام از مههدلهههای محاسههبه مههدیریت سههود همبسههتگی میههان شاخصمدیریت سود با شاخصعدم تقهارن اطالعهاتی را تاییهد نمیکنند و تنها مدیریت سود محاسبه شهده بهر اسهاس مهدل کازنیک با شاخصQ توبین رابطه معنادار دارد. 6- نتيجهگيري و بحث در این مقاله براساس تحقیقات انجام شده به مدلهای مختلف اندازهگیری مدیریت سود پرداخته شده است. این مدلها بطور کلی به دو دسته کلی مدلهای مبتنی بر اقالم تعهدی اختیاری و مدلهای مبتنی بر اقالم درآمدی اختیاری طبقه بندی می شوند. به دلیل آزادی عمل حسابداران برای 7- فهرست منابع رهنمای رودپشتی فریدون بهمن بنی مهد صادق رضایی و اله کرم صالحی) 0939 ( ارزیابی توانایی و تبیین مدل های اقالم تعهدی اختیاری و مدل درآمد اختیاری برای کشف مدیریت سود پژوهشنامه حسابداری مالی و حسابرسی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی سال ششم شماره بیست و یکم. صالحی الهکرم )0930( ارزیابی جامع توان تبیین مدل های کشف مدیریت سود مبتنی بر اقالم تعهدی اختیاری و درآمد اختیاری در بازار سرمایه ایران رساله دکتری دانشگاه آزاد اسالمی واحد علوم و تحقیقات تهران. lgharaballi Eiman and lbuloushi Saad(008). "Evaluaing he specificaion and power of discreionary accruals models in Kuwa",Journal of Derivaives & Hedge Funds Volume 4 Numbers 3/4: Ball, R. and P. Brown (968). n empirical evaluaion of accouning numbers, Journal of ccouning Research 6, Beaver, W.H.(968). The informaion conen of annual earnings announcemens, Journal of ccouning Research 6, Suppl.,67-9. Caylor R.(009). "Sraegic revenue recognion o achieve earnings benchmarks", Journal of ccouning and Public Policy, Forhcoming. Das Somnah, Shroff Pervink K. and Zhang Haiwen (009). "Quarerly Eamings Paerns and Eamings Managemen", Conemporary ccouning Research Vol. 6 No. 3 (Fall) : Dechow Paricia M., Richardson Sco nhony, and Tuna Irem. (003). "Why are earnings kinky? n examinaion of he earnings managemen explanaion", Review of ccouning Sudies, 8 (June-Sepember): Dechow Paricia, Sloan Richard and Sweeney my P. (995). "Deecing earnings managemen", The ccouning Review, 70, (pril): Fama, E F.(970). "Efficien Capal Markes:a Review of Theory and Empirical Work", Journal of Finance. سال چهارم / شماره شانزدهم/ زمستان